Ciężko sobie wyobrazić Wielkanoc bez sernika, jajek z dużą ilością majonezem czy słodkiego mazurka. Niesamowity smak i aromat świątecznych potraw są prawdziwą próbą dla zbilansowanej diety. Zwłaszcza że wielkanocne przysmaki nie należą do lekkich i dietetycznych posiłków. Niekiedy jednak ciężko zachować rozsądek, a w innych przypadkach, np. odwiedzając rodzinę, na próżno oczekiwać wyrozumiałości przy prośbach o małe porcje. Aby nie przytyć w święta wielkanocne, kluczowe jest znalezienie odpowiedniego balansu.
Zapoznaj się z tym artykułem, aby uzyskać informacje:
- jak zbilansować wielkanocny talerz
- dlaczego skrupulatne liczenie kalorii może okazać się zgubne
- które produkty wykorzystać, aby święta były smaczne i zdrowe
- w jaki sposób dostarczyć mniej kalorii nie rezygnując z kluczowych składników dla świątecznych potraw
Przekonaj się, że śniadanie wielkanocne nie powinno być powodem do obaw o własną wagę.
Zbilansuj talerz, aby nie przytyć w święta wielkanocne
Zdecydowana większość potraw podawanych na świątecznym stole jest bogata w węglowodany i tłuszcze. Jednocześnie zawierają niewiele białka, które jest kluczowe w kontekście prawidłowej pracy metabolizmu i zapewnienia dłuższego uczucia sytości1 2. Dlatego też niezwykle ważne jest, aby posiłki komponować wedle zasady „Zdrowego Talerza”3:
- 50% talerza powinny stanowić świeże warzywa i owoce
- 25% to produkty wysokobiałkowe jak jajka (wg. WHO to wzorcowe źródło pełnowartościowych protein – 1 jajko o masie 60 g zawiera 7 g białka4)
- pozostałe 25% należy uzupełnić węglowodanami
- nie zapominaj o zdrowych tłuszczach np. awokado, oliwie z oliwek, orzechach, które możesz dodać do sałatki jarzynowej
Pomocnym rozwiązaniem będzie podzielenie talerza na dwie równe części. Na pierwszej umieść jak najwięcej warzyw np. rzeżuchę, natkę pietruszki i szereg innych. Drugą wypełnij ulubionymi potrawami, przy czym dominować powinny produkty wysokobiałkowe. Świadome komponowanie posiłków sprawi, że jedzenie szybciej Cię nasycić i tym samym unikniesz przejedzenia5. Tym samym masz szansę, aby spędzić Wielkanoc bez uczucia ciężkości i zmniejszyć szansę na dodatkowe kilogramy.
Jak uważać na bilans kaloryczny bez zbędnego liczenia?
Jeżeli sport to dla Ciebie forma spędzania wolnego czasu i sposób na zdrowie, a Twoje treningi nie są związane z zawodowstwem, to możesz pozwolić sobie na chwilę relaksu i zapomnieć o codzienności. W czasie świąt organizm potrzebuje odpoczynku, co pozwoli zredukować poziom stresu np. spowodowanego przez pracę. Wykorzystaj ten świąteczny moment, aby zregenerować się, nadrobić kontakt z bliskimi i podładować baterie na kolejne wyzwania!
Nie przytyjesz w Wielkanoc, bo tak naprawdę to tylko jeden dzień jedzenia tradycyjnych potraw. Jeżeli jednak po zakończonym świętowaniu zobaczysz dodatkowe kilogramy, to mamy dobrą wiadomość. W większości przypadków jest to chwilowy efekt, który wynika z zatrzymania wody w organizmie. Wahania masy ciała są przeważnie rezultatem większej ilości soli w potrawach oraz węglowodanów i słodyczy 6. Przekonasz się, że po powrocie do zbilansowanej diety Twoja waga wróci do normy.
Delektuj się potrawami bez obsesji na temat diety i liczenia kalorii
Poniższe informacje o kaloryczności tradycyjnych potraw potraktuj jako ściągawkę i ciekawostkę. Dzięki temu świadome podejmowanie decyzji przy świątecznym stole będzie o wiele prostsze.
- Żurek z kiełbasą i jajkiem (350-400g): 400-500 kcal
- Jajko z majonezem (1 porcja): 140-200 kcal
- Sałatka jarzynowa (200 g): 300-360 kcal
- Biała kiełbasa gotowana (100 g): 250-320 kcal
- Babka drożdżowa (duży kawałek 120 g): 370-400 kcal
- Mazurek wielkanocny (średni kawałek 120 g): 450-550 kcal
- Sernik (duża porcja 150 g): 380-450 kcal
Ilość kalorii jest tutaj orientacyjna, bo dokładna wartość energetyczna potraw jest uzależniona od składników użytych w przepisach. Jeżeli jednak zależy Ci na dokładnych obliczeniach, to najlepiej przyrządzić te posiłki samodzielnie. Wówczas masz pewność i kontrolę nad ilością wykorzystanych komponentów.
Wybieraj mądrze i jedz zdrowo w Wielkanoc żeby nie przytyć w święta
Pamiętaj, że nie musisz rezygnować z wielkanocnych przysmaków. Zdecydowanie lepiej i prościej jest wprowadzić kilka zmian, które zmniejszą kaloryczność tradycyjnych potraw i pozwolą uniknąć uczucia ciężkości. Oto propozycje:
- Majonez, który jest królem wielkanocnego stołu, zastąp niskokaloryczną wersją light bądź lekkim sosem na bazie jogurtu naturalnego, musztardy, octu balsamicznego lub oliwy. Nie bój się eksperymentować z różnymi pomysłami, bo być może odkryjesz nowe i wyjątkowo ciekawe połączenia. Pamiętaj, że domowy sos majonezowy niekoniecznie jest zdrowszy od produktu kupionego w sklepie. Niejednokrotnie połączenie oliwy z oliwek lub oleju rzepakowego z żółtkami jaj może charakteryzować się wyższą zawartością tłuszczu, a także wyższą wartością energetyczną.
- Kontroluj ilość spożywanego tłuszczu. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, jak łatwo można doładować codzienną dietę zbędnymi kaloriami przez ciągłe dodawanie tłuszczu do smażenia. Dlatego zamień podsmażanie na pieczenie lub duszenie. Wystarczy wyłożyć blachę papierem do pieczenia, a np. schab lub polędwicę wystarczy delikatnie skropić olejem. Jeżeli jednak smażenie jest niezbędne, to posmaruj dno patelni tłuszczem, zamiast zalewać ją na kilka centymetrów.
- Cukier wykorzystywany w wypiekach zastąp erytrytolem lub ksylitolem 7.
- W miejsce mąki pszennej staraj się używać jej pełnoziarnistego odpowiednika. Mąka z pełnego ziarna ma zdecydowanie wyższą wartość odżywczą aniżeli tradycyjna biała mąka 8. Znajdują się w niej m.in. witaminy z grupy B, magnez oraz żelazo, którym przypisuje się pozytywny wpływ na zdrowie i prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Co więcej, mąka pełnoziarnista charakteryzuje się wysoką zawartością błonnika pokarmowego o wartościowym znaczeniu dla regulacji pracy jelit i wydłużeniu uczucia sytości 9.
- Sięgnij po nabiał o mniejszej ilości tłuszczu 10 np. śmietanę zastąp kilkoma łyżkami jogurtu naturalnego.
- W miejsce tłustych wyrobów wieprzowych jak pasztet czy kiełbasa zdecydowanie lepiej postawić na produkty drobiowe — mają więcej białka i mniej tłuszczu.
- Pamiętaj o odpowiednim nawodnieniu, ale zamiast pić słodkie gazowane i gazowane napoje wybierz produkty typu zero, herbatę lub zwykłą wodę.
Dzięki prostym, ale skutecznym zmianom wielkanocnego jadłospisu nie tylko zadbasz o własne zdrowie i zmniejszysz ryzyko problemów z trawieniem. Modyfikacje te pozwolą zachować tradycyjne smaki!
Święta w Twoim rytmie
Na co dzień przeważnie spożywamy od trzech do pięciu dobrze zbilansowanych posiłków. Niestety podczas świąt zdarza się tak, że nie wstajemy od stołu. Próbujemy poszczególnych potraw i nie odmawiamy dokładek. To właśnie przez podjadanie zdecydowanie łatwiej przytyć, nie mówiąc już o przejedzeniu i uczuciu ciężkości. Nie zapominaj, aby pomiędzy posiłkami robić przerwy! 11
Nie zapominaj, że podczas świąt nie tylko należy dobrze zjeść, ale i aktywnie spędzić czas z bliskimi. Rodzinny spacer lub wspólna zabawa z dziećmi to doskonałe sposoby, aby nie siedzieć cały dzień przy stole12. Jeżeli pogoda dopisuje, to warto wybrać się na rower, rolki lub włożyć sportowe buty i pobiegać. Długi weekend będzie idealną okazją na aktywny wypoczynek13.
Jak nie przytyć w święta dzięki zdrowemu podejściu do przyjemności?
Po zakończonym świętowaniu nie musisz „odpracowywać” lub „karać się” za odstępstwa od diety. Takie podejście generuje frustrację i stres, co zwiększa ryzyko popadania w skrajności i przejadania się dietetycznymi potrawami. Zdecydowanie lepszym sposobem jest stopniowy powrót do codziennych, właściwych nawyków żywieniowych. Głodówki lub posty przeważnie przynoszą więcej szkód niż pożytku. Postaw na regularność — spożywaj zbilansowane posiłki, pij odpowiednią ilość wody i zadbaj o jakość snu. Dzięki temu spokojnie wrócisz na właściwe tory.
Odchudzanie nie powinno stanowić powodu do rezygnowania z ulubionych potraw w okresie świętowania. Pozwól sobie, aby w tym czasie zjeść nieco więcej. Niech święta staną się dla Ciebie czasem spokoju i radości, który jest wolny od skupiania się na jedzeniu i kaloriach. Odmawianie sobie wszystkich ulubionych smakołyków może być bardziej stresujące aniżeli drobne odstępstwa od codziennej diety. Kluczem do sukcesu jest umiar — daj sobie przyzwolenie na przyjemności, przy czym dbaj o dobre samopoczucie i własny komfort. Zwłaszcza że po kilku dniach świąt pewnie zdążysz zatęsknić za dietetyczną rutyną!
PRZYPISY
- Leidy HJ, Clifton PM, Astrup A, Wycherley TP, Westerterp-Plantenga MS, Luscombe-Marsh ND, Woods SC, Mattes RD. The role of protein in weight loss and maintenance. Am J Clin Nutr. 2015 Jun;101(6):1320S-1329S. doi: 10.3945/ajcn.114.084038. Epub 2015 Apr 29. PMID: 25926512.
- Moon, J., & Koh, G. (2020). Clinical Evidence and Mechanisms of High-Protein Diet-Induced Weight Loss. Journal of obesity & metabolic syndrome, 29(3), 166–173. https://doi.org/10.7570/jomes20028
- Talerz Zdrowego Żywienia i Zalecenia, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, 2020.
- Puglisi MJ, Fernandez ML. The Health Benefits of Egg Protein. Nutrients. 2022 Jul 15;14(14):2904. doi: 10.3390/nu14142904. PMID: 35889862; PMCID: PMC9316657.
- Anderson JW, Baird P, Davis RH Jr, Ferreri S, Knudtson M, Koraym A, Waters V, Williams CL. Health benefits of dietary fiber. Nutr Rev. 2009 Apr;67(4):188-205. doi: 10.1111/j.1753-4887.2009.00189.x. PMID: 19335713.
- Grillo A, Salvi L, Coruzzi P, Salvi P, Parati G. Sodium Intake and Hypertension. Nutrients. 2019 Aug 21;11(9):1970. doi: 10.3390/nu11091970. PMID: 31438636; PMCID: PMC6770596.
- Romo-Romo A, Aguilar-Salinas CA, Brito-Córdova GX, Gómez Díaz RA, Vilchis Valentín D, Almeda-Valdes P. Effects of the Non-Nutritive Sweeteners on Glucose Metabolism and Appetite Regulating Hormones: Systematic Review of Observational Prospective Studies and Clinical Trials. PLoS One. 2016 Aug 18;11(8):e0161264. doi: 10.1371/journal.pone.0161264. PMID: 27537496; PMCID: PMC4990242.
- Gómez M, Gutkoski LC, Bravo-Núñez Á. Understanding whole-wheat flour and its effect in breads: A review. Compr Rev Food Sci Food Saf. 2020 Nov;19(6):3241-3265. doi: 10.1111/1541-4337.12625. Epub 2020 Sep 1. PMID: 33337058.
- Veronese N, Solmi M, Caruso MG, Giannelli G, Osella AR, Evangelou E, Maggi S, Fontana L, Stubbs B, Tzoulaki I. Dietary fiber and health outcomes: an umbrella review of systematic reviews and meta-analyses. Am J Clin Nutr. 2018 Mar 1;107(3):436-444. doi: 10.1093/ajcn/nqx082. PMID: 29566200.
- Paszczyk B, Czarnowska-Kujawska M. Fatty Acid Profile, Conjugated Linoleic Acid Content, and Lipid Quality Indices in Selected Yogurts Available on the Polish Market. Animals (Basel). 2022 Jan 1;12(1):96. doi: 10.3390/ani12010096. PMID: 35011202; PMCID: PMC8749727.
- Leidy HJ, Campbell WW. The effect of eating frequency on appetite control and food intake: brief synopsis of controlled feeding studies. J Nutr. 2011 Jan;141(1):154-7. doi: 10.3945/jn.109.114389. Epub 2010 Dec 1. PMID: 21123467.
- Zheng H, Orsini N, Amin J, Wolk A, Nguyen VT, Ehrlich F. Quantifying the dose-response of walking in reducing coronary heart disease risk: meta-analysis. Eur J Epidemiol. 2009;24(4):181-92. doi: 10.1007/s10654-009-9328-9. Epub 2009 Mar 22. PMID: 19306107.
- Hu FB. Sedentary lifestyle and risk of obesity and type 2 diabetes. Lipids. 2003 Feb;38(2):103-8. doi: 10.1007/s11745-003-1038-4. PMID: 12733740.