Sport kojarzy się z czymś zdrowym, szczególnie kiedy połączony jest z dietą. Przeciętny „kowalski” który uprawia jakąś aktywność i „uważa” na jakość produktów które spożywa, jest przekonany o słuszności swoich działań, pod kątem poprawy stanu zdrowia.
W praktyce nie jest to takie oczywiste jakby mogło się wydawać. Szczególnie sytuacja staje się „skomplikowana” kiedy bierzemy pod lupę kobiety trenujące, które chcą schudnąć! Zaburzenie miesiączkowania bardzo często towarzyszy kobietom odchudzającym. Przyczyn może być naprawdę dużo. Nie jestem lekarzem, więc zajmę się tylko tym aspektem na którym się znam… aktywność oraz dieta, możliwe że właśnie to jest przyczyną.
Zawsze powtarzam, ze wszystkim liczy się umiar! Tak samo jest z aktywnością, nigdy nie można przesadzić. Ludziom się wydaje ze czym więcej będą trenować, tym lepiej. Niestety często temu towarzyszy niskokaloryczna dieta. Niby człowiek chce dobrze, a wyjdzie jak zawsze… czyli źle :)
Zaburzenie menstruacji, a dokładnie jej brak.
Jako trener spotykam się z tym bardzo często. W tym przypadku może to określić fachowo jako FHA (z ang. Functional Hypothalamic Amenorrhoea ) czyli brak miesiączki typu funkcjonalnego (PODWZGÓRZOWY CZYNNOŚCIOWY BRAK MIESIĄCZKI)
Naukowcy sugerują, że jest to konsekwencja zaburzenia pracy osi „podwzgórze-przysadka-jajniki”. Badania wskazują ze jest to głownie związane ze stresem, jak również nadmierną aktywnością fizyczną. Proszę pamiętać ze stres to nie tylko kłótnia z mężem, czy „palant” szef w pracy. Zmożona aktywność fizyczna również potęguje stres w naszym organizmie. Istotnym elementem tej układanki będzie niskokaloryczna dieta oraz nadmierna utraty masy ciała! Tak moje drogie Panie, zbyt niski poziom tkanki tłuszczowej oraz „drakońskie” diety odchudzające mogą Wam zaszkodzić!
To należy zapamiętać – „FHA wpływa na zaburzenie homeostazy całego organizmu”.
Może dojść do licznych zaburzeń hormonalnych, które mogą mieć konsekwencję na nasze zdrowie!
Wtórny brak miesiączki jest „definiowany” kiedy proces zaniku trwa powyżej 3 miesięcy i występują u 3-5% kobiet. Według American Society of Reproductive Medicine „FHA” odpowiada za 20–35% przypadków wtórnego braku miesiączki i około 3% przypadków pierwotnego braku miesiączki.
Dlaczego jest to takie ważne?
Okazuje się że aż 50% kobiet trenujących doświadcza delikatnych zaburzeń miesiączkowania. Z kolei 30% kobiet trenujących cierpi na jej zanik.
Co jest przyczyną?
1 – Głównym powodem zaniku miesiączki jest nadmierna aktywność. Szczególnie młodym kobietom wydaje się żę są niezniszczalne! Najchętniej robiłyby codziennie cardio, a do tego jeszcze będą chodzić na siłownie 5-6 razy w tygodniu. Niestety, to zła strategia i prowadzi tylko do komplikacji zdrowotnych!
2 – Nisko kcal dieta… znam wiele kobiet które całe życie się odchudzają. Średnio około 9 miesiącach w roku są na tak zwanej redukcji. Gdzie pozostałe 3 miesiące są zupełnie nie kontrolowane. Wakacje, ślub, babcia, ciotka i tak dalej. Czy naprawdę myślicie ze jeżeli ¾ roku się odchudzanie Wasz organizm nie jest zajechany? OTÓŻ JEST ZAJECHANY I TO BARDZO! Organizm ludzki już po 10-12 tygodniowej redukcji potrzebuje wiele miesięcy by dojść do pełnej równowagi i może to sięgać nawet jednego roku.
Jakie mogą być konsekwencję FHA, o których trzeba wiedzieć:
– Podwyższony poziom hormonu stresu. Badania wskazują na pozytywną korelację u kobiet z FHA z powstawaniem depresji czy zaburzeniem odżywiania.
– Zaburzenia pracy hormonów tarczycy. Niskie stężenie ft3, zaś przy tym wysokie rt3 (czyli jego antygonisty/konkurenta, ten ten zły :) ). Chciałem tutaj przypomnieć ze prawidłowa praca hormonów tarczycy wiąże się ze równowagą organizmu, jako że tarczyca steruje wieloma procesami które zachodzą w nas.
– Zaburzenie poziomu leptyny oraz greliny. Ten punkt ma o tyle duże znacznie, ze realnie przekłada się na komfort trzymania diety jak i jej efektywność. Ile razy mieliście tak że czujecie zbyt duży głód, albo mimo trzymaniu diety efektów nie ma… tak, tutaj właśnie może leżeć wina. Trzeba uporządkować pracę greliny jak i leptyny. Dlatego trzeba zadbać o regularne miesiączkowanie. Wiele sygnałów metabolicznych będzie uwarunkowane od tego.
– Zaburzenia owulacji, co znacznie utrudnić zajście w ciąże.
– Kobiety z FHA którym udało się zajść w ciążę, powinny szczególnie uważać ponieważ należą do grupy wysokiego ryzyka poronienia bądź przedwczesnego porodu.
– Nastój kobiety mocno jest związany z poziomem hormonów płciowych, szczególnie estrogenu.
– Kobiety z FHA mogą zaobserwować zmianę aktywności niektórych neuropeptydów, neuroprzekaźników i neurosteroidów. Szczególnie serotonina i dopamina mogą mocno wpływać na zachowania i samopoczucie kobiety. Mówiąc prościej, można zaobserwować „huśtawki nastroju”
– spadek libido
Co zrobić jeżeli masz zaburzenia miesiączkowania:
– po pierwsze udać się do ginekologa i zrobić odpowiednie badania. Trzeba pamiętać, że to lekarz jest specjalistą i powinien postawić prawidłową diagnozę. Choć niestety ze smutkiem przyznaje ze aspekt stresu jak i ilości spożywanych kcal jest bardzo często pomijany przez lekarzy.
– zanik miesiączki może być kwestią ginekologiczną, nie musi być powiązany z tym co opisałem wyżej. Dlatego istotne jest by udać się do specjalisty.
– przerwij redukcję. Odchudzanie nie sprzyja powrotu do homeostazy organizmu. Jeżeli ciągle będziesz nie dojadać, miesiączka raczej nie wróci.
– ogranicz stres jak tylko jest to możliwe!
– zadbaj o odpowiednią ilość snu, badania wskazują ze jest to kluczowe
– nie trenuj jak zawodowy sportowiec. Nikt tutaj nie mówi ze trzeba ograniczyć aktywność do zera. Jednak zbyt duża ilość treningów nie będzie Ci sprzyjać.
– badania nie potwierdzają ze przyczyną zaniku miesiączki jest niska podaż tłuszczy w diecie. Główną rolę przywiązuje się odpowiedniej kcal diety. Pamiętajmy ze energię możemy dostarczyć z tłuszczy jak również z węglowodanów. Nie polecam stosować diet nisko tłuszczowych, ponieważ tłuszcze są ważne dla nas (NNKT) jak i witaminy (A, D, E i K) tam zawarte. Jednak najważniejsza jest ilość spożytych kcal.
Mam nadzieje, że ten artykuł otworzy Wam oczy, szczególnie tym młodym dziewczynom, które nie myślą jeszcze o swoim zdrowiu, tylko o tym jak będą wyglądać na plaży. Niestety drogie Panie, zdrowie jest jedno i nie warto je marnować dla paru komplementów „jak ty super wyglądasz”.
Bibliografia:
* Gynecol Endocrinol. January 2008; 24 (1): 4-11. doi: 10.1080 / 09513590701807381.
* Fertil Steril. November 2006; 86 (5 supplement 1): S148-55.
* Med Sci Sports Exerc. 1997 May; 29 (5): i-ix.
* Front Endocrinol (Lausanne). July 9, 2014; 5: 109. doi: 10.3389 / fendo.2014.00109. eCollection 2014.
* N Engl J Med. July 22, 2010; 363 (4): 365–71. doi: 10.1056 / NEJMcp0912024.
* J Clin Endocrinol Metab. January 2003; 88 (1): 109-16.
* J Clin Endocrinol Metab. July 2004; 89 (7): 3536-42.
* Horm Res. 1996; 46 (6): 249–56.
* J Clin Endocrinol Metab. December 2009; 94 (12): 4710–6. doi: 10.1210 / jc.2009-1046. Epub 2009 October 16.
* Fertil Steril. April 2007; 87 (4): 876–85. Epub 2007 January 31.
* Endocr Dev. 2012;22:24-39. doi: 10.1159/000326625. Epub 2012 Jul 25.
* BJOG. 2011 Nov;118(12):1491-8. doi: 10.1111/j.1471-0528.2011.03077.x. Epub 2011 Aug 3.
* Behav Neurosci. 2012 Feb;126(1):4-16. doi: 10.1037/a0026708.
* Neuropeptides. 2013 Dec;47(6):401-19. doi: 10.1016/j.npep.2013.10.014. Epub 2013 Oct 24.